2013/04/22

Энэ бол орчин үеийн хүн ангуучлал: FBI, бөөгнөрсөн мэдээллийн задалгаа болон Бостонд бөмбөг дэлбэлэгчид



Бостоны марафонд болсон бөмбөгдөлтийг үйлдсэн сэжигтнүүдийг хуулийн хүчний байгууллагууд өмнөх зууны үед илрүүлж чадахгүй байх байсан.

Даваа гаригт утаа сарних үесд мөрдөн байцаагч нар асар их хүндрэлтэй тулгарсан бөгөөд ямар ч сэжүүргүй байлаа. Бөмбөгдөлтөнд гурван хүн нас барж 180 гаруй хүн шархдсан энэ үйлдэлд хэн нэг нь юмуу эсвэл аль нэгэн бүлэглэл хариуцаж үйлдсэн гэсэн тунхаглал байсангүй. Ингээд тэд нэгэн том үсрэлт хийв: Тэд хэрхэн бага юм мэдэж байгаагаа хүлээн зөвшөөрч дэлгэсэн бөгөөд олон түмний туслалцааг хүсэв.

Гар утасны антеннаар дамжигдсан далай их мэдээлэл болон фото зурагнууд дунд ологдох ёстой зүйл нуугдаастай. Цагдаа, FBI болон бусад мөрдөн байцаагчид нийт олон үзэгчидийн болон гудамжны хянах камераас авсан фото зурагнуудыг эхэлж нягтлах аргыг сонгожээ. Тэгээд уг төлөвлөгөөгөө олон нийтэд зарлангуут түмэн хүний урсгал орж ирэх нь тэр. Тэд байнга олон нийтийн дунд биечлэн болон бас Twitter дээр зарласан байна. Он жилийн настай хуучны хуулийн хүчнийхний зарчмаар бол олон нийтийн нүд чих мөрдөн байцаалтын чухал хэрэгсэл байдаг бөгөөд энэ бүхнийг интернэтээр маш богино хугацаанд цуглуулаад анализ хийхэд бэлэн болгож байгаа нь насан урт хуулийн хүчнийхний орчин үеийн шинэ аргыг харууллаа.

Гэвч FBI болон цагдаа нар бөөгнөрсөн мэдээллээс гарах үр дүнд нэг их найдвар тавиагүй байж: Иймэрхүү мэдээллээс голдуу ямар ч хариу гардаггүй юм. Олон нийтээс мэдээлэл цуглуулах гэдэг дээр дотор гадаргүй цагдаа нарын хөлс хүч хэрхэн гацаж байсан 90 оны хэргүүдийг тэтгэвэртээ гарсан хуулийн хүчнийхэн санацгааж байдаг. "Хэрэв хуулийн хүчнийхэн ямар нэгэн мэдээллээ дэлгээгүй бол - (бөмбөг дэлбэлсэн Terry Nichols, Ted Kaczynski тухай дэлгэсэн шиг) - хэрэв та оюу ухаанаа хэнтэй ч хуваалцахгүй бол энэ бүхэн цэвэр хөрөнгө мөнгө шаардсан нүсэр ажил болдог" хэмээн Бостоны бөмбөг тэслэгчдийн эсрэг бүлгэмийг үүсгэсэн FBI ийн тусгай агент байгаад тэтгэвэртээ гарсан Mike Rolince хэлсэн юм.

Энэ нийтлэлийг бичиж байхад үед FBI агентууд, Үндэсний аюулаас сэргийлэх албаныхан болон тусгай хүчнүүд Massachusetts-Dartmouth их сургуулийн оюутан 19 настай Dzhokhar Tsarnaev ийг барих гэж үзэлцсээр л байна.

Урьд нь боксчин байсан ах нь, Tameran, цагдаа нараас зугатаж байгаад алуулчихсан хэвтэж байна. Хэрэв мөрдөн байцаагчид өөрсдийнх нь халаасанд байгаа мэдээлэл тийм сайн биш харин олон түмний нүд чих чухал гэж шийдээгүй байсан бол энэ хоёрыг ийм хурдан илрүүлэхгүй байх байсан хэмээн урьд нь мөрдөн байцаагч байсан Danger Room өгүүлэв.

"Олон камер байсан нь маш том давуу тал байлаа" гэж Rollince хэлж байлаа. "Камернууд байгаагүй бол би хаана байгаагаа ч мэдэхгүй байх байсан." Хаа сайгүй камернууд байв. Энэ камернууд зөвхөн Copley талбайн байгууллагын байшин дээр зоолттой байдаг манааны камернууд биш байсан. Бостон хотод ирж гүйлтэнд оролцож байгаа хүмүүс Instagram хэрэглэж зуршсан хүмүүс бүх үйл явцыг бичиж авах нь авч Flickr дээр тухай бүрд нь шинэчлэн илгээж байлаа. Олон нийтийн энэхүү баяр хөөрөө бичиж тэмдэглэж авч байгаа нь байгууллагын манааны хянах төхөөрөмжүүдийн дэргэд зүйрлэшгүй их байв.

Даваа гаригт FBI ийн мөрдөн байцаагчид нэгэн хэргийг шийдэх ёстой байлаа. Copley талбайд хоёр бөмбөг дэлбэрсний дараа олон мянган хүмүүсийн бужигнаан дундаас нэгэн хүн зугатаж гарсан байв. Гэмт хэргийн ертөнцөд тулгардаг мөрдөн байцаагчдын дургүй зүйл бол иймэрхүү нөхцөлд гэмт хэрэгтнийг олох нь тун ховор. "Хорин мянган хүн бүчээд авсан" гэж Massachusetts хотын захиргааны хамгаалах хэлтсийн зөвлөх Juliette Kayyem хэлсэн. Гэхдээ маш түргэн арга хэмжээ авч цугларсан олныг тарааж талбайг чөлөөлсөн юм.

Сэжүүр болох зүйлс талбайгаар дүүрэн байв. Тэдний дундаас дэлбэрсэн хэсэгт олдсон хар үүргэвчний тасархай хамгийн чухал байв. Маргааш өдөр нь ээлжтэй байсан FBI тусгай агент Rick DesLauriers маш чухал шийдвэр хийжээ. Тэр болон түүний багийнхан олон нийтийн туслалцаа хүссэн уриалга хийсэн бөгөөд марафоныг үзэж бичиж авч байсан хүмүүсээс бүх төрлийн дүрс бичлэгүүдээ илгээхийг хүсэв. Багаас тэр даруй дүрс бичлэг илгээх вэб хуудас бэлэн болгосон бөгөөд тэр бүхнийг боловсруулж дуусахад мэдээж цаг зарцуулагдах болно гэдгээ DesLauriers учирлаж байв. DesLauriers магадгүй олон түмэнтэй цуг хийхийг хүссэн байж магадгүй. Гэвч түүний энэхүү учраа тайлбарласан тайлбараас мөрдөн байцаалт маш муу түвшинд явж байна гэсэн уур ундууцал төрж байлаа.

Гэсэн ч олон нийтийн туслалцаа хүссэн уриалга түүнд бэрхшээлийг гатлахад нь тусалжээ. Хоёр өдрийн дотор гэхэд DesLauriers-ийн хэлж байгаагаар бол "мянга мянгаараа" талбайн хэдэн арван зүгээс авсан зураг видео бичлэгүүд цугларав. Мөрдөн байцаагчид зургийг цаг хугацаагаар нь дараалуулж бэлдээд хооронд нь эвлүүлж сэжигтэй хэсгээ тодруулж аваад зурагтай ажилладаг багаж хэрэглэн овоорсон мэдээлэл дундаас хайлт хийлгэжээ.

Маш олон хуулийн хүчнийхэн эдгээр багажны үр дүнд найдвар тавихгүй байлаа. ("Энэ ажиллагааны тухай нарийн мэдээлэл бид өгөхгүй" гэж FBI ийн төлөөлөн илтгэгч Paul Bresson займчуулж байв). Энэ бүхний цаана нь тийм айхтар технологи ашигласан шидэт нууц байдаггүй гэж урьд нь FBI ийн технологийн албанд ажиллаж байсан бөгөөд энэ ярилцлаганд нэрээ оруулахыг хүсээгүй нэгэн ярьсан юм. Нүүр таньдаг програмнууд сайжирсан байж болох юм, гэхдээ тэдний хязгаар гэж бий. "Хэрэв чамд сайн чанарын л зураг биш бол тэр зургийг хэрэглэх шаардлага байдаггүй" хэмээн тэр мэргэжилтэн өгүүлсэн юм. Гэхдээ зураг муу байсан ч тэр зурагтай холбоотой түүнийг дамжуулсан утасны антенн дээрх бичлэг, зургийнх нь цэгүүд гэх мэт тусгай мэдээллүүд байдаг байна.

Харин агентууд юу хийж чаддаг вэ гэхээр, олон нийтийн зурагнуудыг дижитал хэлбэрт байлгаад сэжигтэй үзэгдлийг загварчилсан хэлбэрийг хайж чаддаг юм. Жишээ нь үүргэвч үүрсэн хүмүүсийг олох, үүргэвч үүрсэн хүмүүсийн дундаас тодорхой шинж чанараар нь хайдаг бөгөөд тэр бүх олдвор нь дэлбэрэлтийн зураг авалтуудтай давхцаж байхаар хийж болно. "Хорин жилийн өмнө бид нар бүх зурагнуудаа ширээн дээрээ асгаж байгаад гараараа эвлүүлдэг байлаа" хэмээн урьд нь ажиллаж байсан нэгэн өгүүлж байв.

Олон жилийн үр дүнтэй жинхэнэ нууцлаг шидэт арга бол өнөөх л "цус, хөлс, нулимс" хэвээрээ гэж Rollince өгүүллээ. "Хамгийн үр дүнтэй арга бол хараагаа уг зүйл дээр тогтоогоод цааш нь судлах". Олон өгөгдлөөс юм салгаж ялгана гэдэг бол амаргүй зүйл. Агаараас дамжуулсан террабайт өгөгдлүүдтэй ажилладаг армийнханд өдөр тутам тулгардаг зүйл. Харин мөрдөн байцаагчид бол төсгөлөөс нь эхлэл чиглэл рүү нь ухарч ажилладаг юм. Тэд дэлбэрсэн мөчөөс ухрааж судалдаг бөгөөд тэр дундаас сэжигтэй санагдсан зүйлээ олж түүнийгээ энгийн нөхцөлд байсан зурагнуудаас хайж ажилладаг.

Одоогийн технологи энэ бүх явцыг маш үр дүнтэй хийдэг болжээ гэж урьд нь ажилладаг байсан агент ярьсан юм. Хоёр дахь өдөр гэхэд агентууд Lord & Tylor байшингийн хянах камерт бичигдсэн хоёр хүнийг сэжигтэнгүүд гэж тогтоов. DesLauriers дахин олон түмэнд хандаж уриалга гаргав. Ингэхдээ тэрээр сэжигтэнгүүдийн зургийг дэлгэж үзүүлсэн бөгөөд энүүнтэй холбоотой бүх зураг бичлэгнүүдээ илгээхийг уриалаад интернэтээр цааш нь хүмүүсд тарааж зарлахыг хүсэв.

DesLauriers ийн энэ алхмыг FBI-н захирал Robert Mueller болон бүр дээд тушаалтан генерал Eric Holder ийн зөвшөөрөлгүйгээр хийлээ гэж хэд хэдэн хуулийн хүчнийхэн буруушааж байсан гэж Danger Room ярьсан юм. Олон нийтэд шууд зургийг нь ил гаргаснаар хэрэв тэд Бостон хавьцаа амьдардаг бол сэжигтэнгүүд далд орогнох боломж өгдөг бөгөөд ингэснээр хайх цаг хугацаа уртсаж тэд л алдаа хийж баригдахгүй бол барихад хэцүү болдог гэж Rollince итгэдэг нэгэн.

"Хэн нэгэн түүний хөрш байж таараа. Хэн нэгэн түүнтэй цуг ажилладаг л байж таарна. Хэн нэгний хүүхэд тэрний хүүхдүүдтэй хөл бөмбөг тоглодог ч байж болно" гэж тэрээр өгүүлээд. "Хэрэв хэсэг хугацааны дараа нэг л зураг олдох юм бол дараа дараагийн зурагнууд цуглахад маш бага хугацаа ордог" гэлээ. Мэдээллүүдийг ашиглаж ах дүү хоёр Tsarnaev гэдгийг Цагаачлалын албаны бичиг баримтаас FBI мэдэж авах нь тэр.

Энүүнд бас нэгэн хүн агнах элемент оролцжээ: Бостон хотын цагдаагийн интернэт хуудас.

Тэр долоо хоногт @Boston_Police хэмээх Twitter жиргээгээр гэмт хэрэгтний агнах маш дэлгэрэнгүй шуурхай мэдээлэл цацагдаж байлаа. Хэвлэл мэдээлэл, хуулийн зөвлөх Yael Bar-Tur хэлэхдээ: Бостон хотоос цагдаа нарын дунд Facebook, Twitter гэх мэт шинэ урсгалыг дэлгэрүүлж байна. Цагдаа нар ийм үйлдэл хийх нь тун хачирхалтай байсан гэж тэрээр ярьж байлаа.

"Би New-York хотод амьдардаг. Гэтэл энд 40 000 цагдаа байна. Миний найзуудаас хэн ч тэднийг танихгүй. Энгийн хүн, цагдаа хоёрын хооронд ямар ч холбоо алга" гэж тэрээр үргэлжүүлэв. Тэгээд хэрэв нэг сэжигтэй юм үүсвэл тэд нар цагдаа руу биш хамаатан садан руу минь залгана. Харин байнгын шинэчлэгдсэн Twitter жиргээ цацсанаар Бостон хотын цагдаа нар мэдээлэл хүлээж авах болон цацах шинэ хувьсгалт гүүр босгож байна гэж Yael Bar-Tur итгэдэг байна. Олон нийтийн итгэлцэл гэдэг бол гайхамшигтай зүйл гэж тэрээр яриад @Boston_Police жиргээг 200 000 гаруй хүн дагалдаж байдаг гэж онцолж дурьдав.

Энэ бүхэн бол хуучны түүхийг шинэчлэсэн орчин үеийн л түүх юм. Хуулийн хүчнийхэн ажлаа сэжүүр болон мэдэгдэл дээр л тулгуурлаж гүйцэтгэдэг. Тэнд үргэлж дэлгэх болон нууцлах тэнцвэрт байдлыг барих шаардлага гардаг. Бостонд болсон энэхүү сэжигтнийг ангуучилсан энц явц хотын тасралтгүй болдог шоуны хэмжээнд хаана ч дөхөж байгаагүй хэмжээнд очиж чаджээ.

Асар олон гар утасны камеруудаас үүсэж байгаа тэр их зураг видеонууд шинэ эрх зүйн хэмжээнд аваачиж байна гэж FBI-д ажиллаж байсан нэгэн хэлсэн бөгөөд "хууль зүй болон ёс суртахууны асуудлаас" болж мөрдөн байцаагчид хэдийгээр жирийн иргэдийн эрх ашигт халдсан арга зам байдаг ч гэсэн өгөгдлөөс мэдээлэл хайх иймэрхүү төслөөс татгалздаг гэв. Гэхдээ сайн дураараа өгсөн өгөгдөл дээр ийм татгалзал үүсэх ёсгүй гэж тэрээр ярьсан юм.

"Юу ч өөрчлөгдөөгүй," хэмээн Bar-Tur хэлээд "зөвхөн хэрэглэж байгаа зүйлс л өөрчлөгдсөн" гэв. Ингэснээр магадгүй хүн агнах шинэ загвар үүсэхэд хангалттай ч байдаг байж болох юм.

Эх сурвалжийг эндээс уншина уу.

2013/04/15

Алмаз бүтээдэг монгол хүн

Гучин найман настай доктор Лхамсүрэнгийн Баяржаргал шиг эр хүнийг эмэгтэй хүн болгон мөрөөддөг байх. Яагаад гэвэл энэ хүн жишээ нь өнөөх ус буцалгагчны доор тунаж үлддэг цагаан шохойноос (калкнаас) алмаз бүтээдэг нэгэн юм. Энүүний төлөө тэрээр алдартай Max-von-Lau шагнал хүртээд байгаа.

Дэлхийн хамгийн хатуу бөгөөд үнэтэй энэ эрдсийг 60 жилийн өмнөөс графитнаас бүтээдэг байсаар өнөөдөр Баяржаргалын шохойг хувиргах нээлтэд тулав. Канарын арал болон Узбекстанд олдсон алмазнууд нь шохой олборлодог газраас олдсон бөгөөд тэндээс үүссэн үү эсвэл тийшээ зөөгдсөн эсэхийг мэдэх гэж Баяржаргал олон жил судалгаа хийсэн байна.

Riadberg дэх лазерийн танхимд шинжлэх ухааны эрдэмтэн энэ монгол залуу дэлхийн дотоод цөм шиг асар их даралт болон халуун үүсгэж чаджээ. "Хэрэв та Eiffel цамхагийн оройг нь уруу харуулж нэг цэг дээр дарах юм бол үүсгэх даралт нь манай алмаз шахагчийн үүсгэдэг даралттай ойролцоо ирэх юм. Ингээд гол цэгт нь лазераар буудсанаар асар халуун үүсэж 3000 орчим хэмийн халуунд алзам бүрэлддэг юм."

Харамсалтай нь эд нар гэрэлтэж гялтганадаггүй. Баяржаргалын бүтээсэн алмазнууд маш жижигхэн бөгөөд зөвхөн микроскопоор олж харж чадна. Олон мянгыг энэ хүн бүтээсэн бөгөөд тэд нарыг бүгдийг нь нийлүүлэх юм бол шувууны сангасны хэмжээнд л ирнэ.

Тийм болохоор охидууд нэг их сонирхохгүй л байх, харин эрдэмтэн мэргэдэд бол энэ алмаз бол жинхэнэ эрдэнэ.

Баяржаргал цааш нь үргэлжлүүлэн судалсаар л, бүр 10 000 хэмийн халууныг үүсгэхийг тэмүүлнэ. Мөрөөдөл? "Нобелийн шагнал хүртчихвэл ч яах вэ."

Эрхэм хүндэт уншигч авхай минь ээ. Алмаз бүтээх гэж ус буцалгагчныхаа ёроолыг самардахаасаа өмнө танд хагас сая гаруй евро, лазер технологийн супер мэдлэг мөн асар их судалгаа шинжилгээний авъяас хэрэгтэй шүү гэж сануулъя.

Эх сурвалжаас уншаад баяртайгаар орчуулав. Зургийг нь бүтээгчийн эрх зөрчихгүй үүднээс тавиагүй бөгөөд эх сурвалж хуудаснаас уг эрдэмтний зургийг хараарай.

Abalone

Өмнөх бүтэлгүй оролдлогоо сайжруулж шинээр дахин оролдлоо. Энэ удаад 2 мм биш 4 мм ийн зайтай хийснээр яг таарлаа:



Дараа нь жаахан зүлгэж үлгээд, будаж шунхдаж дууслаа :) Гэрийн цонхгүй үүдэн хавьд хийж дуусгаад нартай өрөөн ороод харсан чинь зөндөө өө сэв харагдана лээ. Гэхдээ тоглоход бол саад болохгүй байна.



Тоглоомын дүрэм:

Нэг нүүлтээр нэг юмуу эсвэл хоёр, хамгийн ихдээ гурван салгагдаагүй шулуун дараалалтай нийлсэн нэг өнгийн бөмбөлөгийг нэг чиглэлд түлхэх юмуу эсвэл хажуу (параллель) мөрөндөө шилжүүлж болно. Эсрэг өнгийн бөмбөлөгнөөс тоогоор их тохиолдолд түрж түлхэнэ. Тэгэхээр, жишээ нь хамгийн ихдээ 3 цагаан 2 харыг түлхэнэ гэсэн үг. 3 цагаан нэг харыг түлхэх, эсвэл хоёр цагаан нэг харыг түлхэх гэх мэт. Хэн эсрэг талаасаа түрүүлж зургаан ширхэгийг хөөж гаргаж чаднам, тэр хүний хожил болж хожигдсоныхоо хожгон дээр хоёр алгадаж болно гэсэн үг :)

2013/04/07

Долоо хэмжиж нэг огтол!

Abalone хэмээх энэ хөлөгт тоглоомоор нэг удаа тоглож үзээд их сонирхсон юм. Тэгээд хэдэн жилийн өмнөөс зав гарахаараа нэгийг авчихая гэж зөндөө бодсон боловч заримдаа үнэ нь өндөрдөөд (ойролцоогоор гучаас дөчин евро ) заримдаа мартаж санасаар өдий хүрвээ. Ингээд өчигдөр сэтгэл шулуудаж хийж үзэв. 2.5 см диамтертэй хорь гаран шилэн бөмбөлөг цуглуулсан байсан болохоор гараагаа иймэрхүү эхлэв:



Лазер хэвлэгчээр хэвлэсэн цаасаа хортой талыг нь модон дээрээ тавьж байгаад индүүдэж буулгаад 20 мм ийн өрмөөр өрөвдөв. Түлхэгдэж гарсан бөмбөгүүдийг нь байрлуулах хүрээг нь 25 мм ийнхээр өрөмдсөн.



Ингээд нүхнүүдийн хооронд нь бөмбөлөг гүйлгэх замыг дээрээс нь өрөмддөг 12 мм-н диаметртэй өрмөөр хэрж өгөв. Дараа нь захад нь жаахан зай үлдээж хөрөөдөж салгаж авбаа.



Нарийн зүлгүүрээр жаахан зүлгүүрдэж дуусгаад бөмбөлөгнүүдээ будахаас нь өмнө тавьж үзлээ:


Эцэст нь духаа алгадах мөчид тулж ирэв. Зайнуудыг нь хэт ойрхон (2 мм) хийснээс болоод шулуун түлхэх гэхээр шахцалдаад хажуудах бөмбөлөгнүүдээ түлхэж хөдөлгөөд ерөөсөө аятайхан тоглох боломжгүй юм болчихож :( Долоо хэмжиж нэг огтол гэдэг үгийг энэ мөчид л санах шив дээ. Дараагийн амралтын өдрөөр ахиад л оролдохоос. Муу толгой биеэ зовооноо гэж :)